Kam uchraydigan nojo’ya ta’sirlar

         Suyak sistemasi muammolari

        Kam sonli odamlarda RVQ-preparat tenofovir ( Viread, Truvada va  Atripla tabletkalar kombinatsiyasi) hamda ptoteaza ingibitorlarini ichgan odamlarda suyak sistemasi bilan bog’liq muammolar kuzatilgan. Deyarli hamma hollarda bunday muammolar paydo bo’lishiga boshqa xavfli omillar bo’lgan. Shifokoringiz suyaklar tizimi holatini bilish uchun qon tekshiruvi o’tkazadi. Bu testlar  qo’shimcha xavfli omillar bor bo’lsa juda katta ahamiyatga ega: bular irsiy kasalliklar, ovqatlanish va jismoniy faollikning yo’qligida, hamda, chekishda.

    Laktatsidoz

    Bugungi kunda stavudin va didanozin preparatlari imkon darajasida ishlatilmaydi, chunki bularning asorati laktatidozni keltirib chiqaradi. Laktatidoz hamda lamivudin, abakavir va  emtritsitabinning kam uchraydigan nojo’ya ta’siri bo’lishi mumkin. “Laktatsidoz” termini qonda laktat nomli moddaning miqdori oshib ketishini bildiradi. Laktat – organizmda qandning qayta o’zlashtirilgan mahsuloti. Laktatsidozning birinchi paydo bo’luvchi belgilari va simptomlari umumiy oshqozon-ichak a’zolari bilan bog’liq: bu ko’ngil aynishi, qusish, qorin dam bo’lishi, qorin sohasidagi va umumiy holsizlik va nafas qiyinlashuvi. Albatta bu belgilar har xil ko’rinishda bo’lishi mumkin, lekin sizda shulardan birortasi paydo bo’lsa shifokoringiz bilan maslahatlashing. Laktatsidoz holati kechadigan odamlarda jigar o’lchami katta bo’lib, og’riqli bo’ladi. Funksional sinov orqali jigar fermentlari miqdori keskin oshib ketadi. Boshqa labaratoriya usullari bilan aniqlanadigan ko’rsatkichlar: bikarbonat miqdori kamayishi, laktat miqdori oshishi va buyrak faoliyati buzulishi OIV-infeksiyasida oddiy kuzatuvlar olib borilganda qon analizlari sizda kam uchraydigan nojo’ya ta’sirlar rivojlanishi xavfi bor-yo’qligini aniqlab beradi. OIV-infeksiyasini davolashda muolaja sxemasini o’zgartirish, laktatsidoz holatini  yaxshilanishida samarali yo’ldir.

    Pankreatit

    Pankreatit – oshqozon osti bezi yallig’lanishi. Bu TTNI  sinfidagi RVQ-preparatlardan kamdan-kam uchraydigan salbiy ta’sirlardan biri. TTNI  sinfi vakili didanozin qabul qilgandan so’ng pankreatit rivojlanishi tufayli hozirgi paytda imkon boricha ishlatilmaydi. Qo’shimcha xavf omillari bor odamlarda (masalan alkogol iste’mol qiluvchi va SD4 xujayralarning miqdori kam bo’lganda) didanozin qabul qilganda pankreatit kasalligi rivojlanish xavfi oshadi. Bundan tashqari, OIV-infeksiyasiga qarshi davolash sxemasi bilan didanozin va bir vaqtda gepatit C bo’yicha davo muolajalar olayotgan bo’lsa, pankreatit xavfi yuqori bo’ladi.  Pankreatit belgilari: ko’ngil aynishi, qusish, to’sh suyagi bilan qovurg’alar birikishi sohasidagi og’riq. Me’da sohasi sezgir va palpatsiya qilganda og’riqli bo’ladi. Mabodo oshqozon osti faoliyati sust bo’lsa, ovqat yaxshi hazm bo’lmaydi va bu o’z navbatida vazn yo’qotish, hamda, ich ketishiga eltadi. Yog’lar hazmi buzilishi tufayli, najasning rangi oqarib, o’tkir hidli bo’ladi. Shifokoringiz muntazam ravishda sizda pankreatitga xavf  tug’ilgan bo’lsa qon tekshiruvlarini olib boradi.

Xulosa

·       OIV-infeksiyasini davolash samarali, bu uzoq va sog’lom hayotga imkon yaratadi. Lekin retrovirusga qarshi (RVQ) dori vositalarini qabul qilganda nojo’ya ta’sirlar sodir bo’lishi mumkin.

·       OIV-infeksiyasini davolash jarayonida siz o’zingizni yaxshi his etasiz. Noxush ta’sirlar namoyon bo’lganda, qo’l qovushtirib turmang.

·       Sizda dorilarning nojo’ya ta’sirlari bo’lmasligi mumkin, bo’lgan taqdirda ham, ulardan  xalos bo’lish ususllari bor.

·       Ayrim RVQ dorilar allergik reaksiyani chaqiradi. Sizga bu holda nimalarga ahamiyat berishligingiz va qanday yo’l tutmoqlik to’g’risida ma’lumot beriladi.

·       Eng avvalo siz davo muolajalarini boshlaganingizdan so’ng, nojo’ya ta’sirlar paydo bo’lishiga e’tibor berasiz. Vaqt o’tgan sari bular kamayib, yo’qolib ketadi.

·       Har bir dorining salbiy ta’siri paydo bo’lganda, shifokoringiz bilan muhokama qiling.

·       Keng qo’llaniladigan RVQ-preparatning noxush ta’siri odatda sezilarli emas.

·       Ko’p tarqalgan salbiy ta’sirlar: diareya, ko’ngil aynishi, qusish, bosh og’rig’i, toshma va toliqishdir. Odatda bularni kamaytirish uchun dori vositalar tanlanadi.

·       Ayrim dorilarning nojo’ya ta’siri bir necha oy yoki yildan keyin paydo bo’lishi mumkin. Sizga shu belgilarga moyillik borligini aniqlash uchun tekshiruvlar o’tkaziladi. Shifokoringizga har qanday notanish belgilar haqida so’zlab  bering.