OIV ga ko‘nikish va sog'liqni nazorat etish

OIV ga ko‘nikish

 Demak, test sizda Odamning immuntanqisligi virusi borligini ko‘rsatdi. Endi nima bo‘ladi?

Tibbiy parvarish

         

   OIV-infeksiyasi boshlang‘ich bosqichlarida hech qanday alomatlarga ega bo‘lmaydi va siz bir necha yil mobaynida o‘zingizni yaxshi his qilishingiz mumkin. OIV-infeksiyasiga chalingan odamlarga malakali yordam ko‘rsatadigan yagona tibbiyot muassasasi bu, OITS markazidir. Ko‘pgina OIV-musbat insonlar OIV bilan bog‘liq muammolar va xastaliklarni davolash bo‘yicha tajribaga ega shifokor-mutaxassislarga murojaat qilishni ma’qul ko‘rishadi. Ammo qachonki sizning OITS markazidagi davolovchi shifokoringiz maslaxatlashish uchun ana shunday shifokor-mutaxassisga uchrashni taklif etsagina bu yaxshi natija berishiga umid qilsa bo‘ladi. Shifokor-mutaxassisga mustaqil borish va OIV-infeksiyasi bilan bog‘liq muammolarni o‘zboshimchalik bilan hal etishga urinish samarasiz yakun topishi ham mumkin. Boisi, bu juda xavfli, qolaversa bunday qaror OIV-musbat odamlarga yordam ko‘rsatish tizimiga ziddir. Yana bir sababi, OIV-infeksiyasi bu shunday xastalikki, u odamdagi ko‘pgina kasalliklarda o‘z izini qoldiradi. OIV-infeksiyasi ta’sirida oddiy kasalliklar boshqacha formada kechadi va ularga tashxis qo‘yishda katta qiyinchiliklarga yoki xatolarga yo‘l qo‘yiladi. Demak, noto‘g‘ri muolaja og‘ir oqibatlarga sabab bo‘lishi ham mumkin ekan.

        Xatto siz o‘zingizni yaxshi his qilsangizda organizmingizda OIV bo‘lishi mikroorganizmlar chaqiradigan va immun tizimi sog‘lom odamlar kurasha oladigan boshqa infeksiyalar oldida sizni ojiz qilib qo‘yadi. Shu sababli, o‘z sog‘ligingiz haqida ko‘proq qayg‘uring, yaxshi ovqatlaning, sog‘ligingizga salbiy ta’sir ko‘rsatuvchi odatlar, jumladan, spirtli ichimliklar yoki narkotik moddalar iste’mol qilish, tamaki chekishdan voz kechgan ma’qul. Eng muhimi, kuchli, ayniqsa uzoq davom etadigan ruhiy siqilishlardan saqlanish kerak.

Sog‘liqni nazorat qilish

         Davolovchi shifokoringizga muntazam ko‘rinib turing. Shifokor sizda OIV-infeksiyasi qanchalik tez rivojlanayotganligini bilib turishi lozim. Bu shifokorga sizga muolaja tayinlash zarurati va muolajalarni qachon boshlash ma’qulligi haqida xulosa chiqarishda asqotadi. Shifokorlar xastalikning rivojlanish bosqichlarini aniqlash uchun sizning immun tizimingiz holatini o‘rganadi.

        OIV-infeksiyasining rivojlanish sur’atiga insonning hayot tarzi (agar xastalik rivojlanishini sekinlashtirmoqchi bo‘lsangiz sog‘lom turmush tarziga amal qiling!), irsiyat va asosan qonga tushgan virus shtammi ta’sir ko‘rsatadi. CD4 hujayralari odatiy sharoitlarda yiliga 50 ta hujayradan kamayishi o‘rtacha ko‘rsatkich sifatida qabul qilingan. Agar “immunologiya” uchun navbatdagi qon topshirishingizdan so‘ng avvalgi tahlildan keskin pasayish qayd etilgan bo‘lsa (50-100 tadan oshiq hujayra), u holda takroriy tahlil o‘tkazish tavsiya etiladi. Gap shundaki CD4 hujayralarining soni nafaqat OIV-infeksiyasi rivojlanishi balki, boshqa ayrim omillar: kunning vaqti, yondosh infeksiyalar, kayfiyat, ruhiy siqilish, hayz kunlari va hokazolarga bog‘liq ravishda o‘zgarib turadi.

        CD4 hujayralari soni ko‘rsatkichining 200 tadan tushib ketishi xasalik rivojlanishining jiddiy ko‘rsatkichi hisoblanadi va Antiretrovirus preparatlar vositasida muolaja boshlash zarurati tug‘ilganligini anglatadi. Aynan shuning uchun ham tahlil aniq bo‘lishi va CD4 hujayralari sonining pasayish ko‘rsatkichi bexato aniqlanishi talab etiladi; hech qachon u yoki bu omil ta’sirida ko‘rsatkichlarning tasodifiy o‘zgarishiga qarab xulosa chiqarish kerak emas. Xulosa chiqarishda shuningdek, T-limfotsitlarning umumiy populatsiyasidagi CD4 hujayralarining foiziga ham e’tibor qilish foydadan holi bo‘lmaydi. Bu ko‘rsatkich “immunologiya”da qonni tahlil qilish uchun foydalaniladigan moslamada aks etadi. Hujayralar foizi 12-15 % ni ko‘rsatsa, bu CD4 hujayralari sonining 200 k/mkl.dan pastligini anglatadi. OIV-manfiy odamlarda bunday foiz qariyb 40 ni tashkil etadi. Bolalarda (ayniqsa chaqaloqlarda) esa CD4 hujayralarining mutloq soni katta odamlardagidan sezilarli darajada yuqori bo‘ladi va shu tufayli shifokorlar CD4 hujayralarining muloq soni emas, balki, “CD4 hujayralari foizi” ko‘rsatkichidan foydalanishni afzal ko‘radi. Bunday yondashuv bolalarda OIV-infeksiyasi rivojini to‘g‘ri baholash imkonini yaratadi.

        Hujayralar soni holatini ko‘p martalik tahlillarda aniqlagan ma’qul. Bir martalik test odatda yetarli emas.

     Kasallikning rivojlanish bosqichlarini shuningdek, klinik simptomlar kuzatuviga asoslangan holda ham aniqlash mumkin. “Opportunistik” infeksiyalari chaqiruvchi qator xastaliklar ham mavjudki, bunday infeksiyalar OIV-infeksiyasi rivojlanishiga xos ko‘rsatkichlar hisoblanadi.

            Yodda tuting! Odamning immunitet tanqisligi virusi bo‘yicha faqat va faqat shifokorlar tavsiyalariga amal qilish kerak. Hech qachon do‘stlaringiz yoki ijtimoiy xizmatchilarning maslahatlariga ko‘ra ish qilmang. Garchi ularga haddan ziyod ishonsangizda. Bordiyu, biror shifokorning tavsiyalari sizda shubha uyg‘otadigan bo‘lsa OIV bo‘yicha tajribaga ega boshqa shifokor bilan maslahatlashing. Zinhor OIVga taaluqli bo‘lmagan boshqa yo‘nalish mutaxassisiga murojaat qilmang.

Jinsiy aloqalar, oila va bolalar.

         Agar siz Odamning immuntanqisligi virusi bilan og‘rish normal jinsiy aloqaga kirishishni va oilaviy hayotni yo‘qqa chiqaradi deb o‘ylasangiz xato qilasiz. To‘g‘ri, ayrim muammolar va murakkabliklar yuzaga kelishi mumkin. Ammo siz xavfsiz jinsiy aloqa qoidalariga rioya qilsangiz sherigingiz OIV-infeksiyasiga chalingan yoki chalinmaganidan qat’iy nazar sog‘lom va faol jinsiy hayotni olib borishingiz mumkin. Agar har ikkalangiz ham OIV-infeksiyasi bilan og‘rigan bo‘lsangiz ham jinsiy aloqa vaqtida himoya vositalaridan foydalangan ma’qul. Sababi, OIVning turlari ko‘p va OIV-musbat odam boshqa xavfli, Antiretrovirus preparatlariga chidamli infeksiyani yuqtirib olishi ehtimoldan yiroq emas. OIV-musbat ayollar agar ularga to‘g‘ri tibbiy yordam ko‘rsatilsa, sog‘lom bolani dunyoga keltirishi mumkin.

ARV (Antiretrovirus) terapiyasiga hayrixohlik dasturini shakllantirish

Antiretrovirus terapiyasini olayotgan odamlarda preparatlarni qabul qilish tartibi bilan bog‘liq muamolar paydo bo‘lishi mumkin. Preparatlarni o‘z vaqtida, qoldirmasdan qabul qilish, shuningdek, ovqat bilan (ovqatsiz) parhez tavsiyalarini bajarish bemorning muoalajaga qanday munosabatda bo‘lishiga bog‘liq. Bunday munosabat terapiyaga hayrixohlik deb ataladi. ARV terapiyasi olish bilan bog‘liq ko‘pgina tartiblarda 3 ta preparatni birdaniga, aniq belgilangan vaqtda va ba’zida muayyan parhezga rioya etgan holda qabul qilish ko‘zda tutiladi. Davolanishga hayrixohlik, tarafdorlik juda muhim. Binobarin, agar preparatlar pala-partish va vaqtga rioya etmagan holda qabul qilinsa virusning preparatlarga chidamlilik xususiyati kuchayishi ham mumkin. Shu boisdan, ayrim tashkilotlar bemorlarni qo‘llab-quvvatlaydi va muolajaga hayrixohlikni shakllantirishga katta e’tibor qaratadi (preparatlarning ta’sirini tushuntiradi, qabul qilish qoidalari haqida ma’lumot beradi, shuningdek, bemorning hayot tarziga muolaja tartibini moslashtirish strategiyasini ishlab chiqadi).